Dat laatste is het geval. De GGD’en, alle 25 in het land, houden zich bezig met allerlei onderzoek naar en in de publieke gezondheid. Zo heeft iedere GGD wel een afdeling Epidemiologie, Gezondheidsbevordering of Beleid en zeer zeker een afdeling Infectieziekten. Tegelijkertijd zijn GGD’en autonoom, kennen hun eigen problematiek en dynamiek. De eigen invulling als verlengd lokaal bestuur is daarin leidend. Daar is geen onderzoek voor nodig.
Uniform is dat in de Wet publieke gezondheid (Wpg) infectieziektebestrijding wettelijk belegd is bij de GGD. De Wpg legt veel nadruk op die infectieziektebestrijding. Artsen, verpleegkundigen, doktersassistentes en administratief medewerkers zetten zich in om infectieziekten in de regio te voorkomen en te bestrijden, onder meer door bron- en contactonderzoek als een persoon besmet is, maar ook bij een uitbraak van een infectieziekte. En laten we de vaccinatieprogramma’s vooral niet vergeten als preventiemiddel.
De bestrijding van infectieziekten vormt daarmee één van die klassieke GGD-taken, maar kan in de nodige regio’s de laatste jaren niet meer uitgevoerd worden. Dat kent drie oorzaken. Allereerst dat het werk door krapte en keuzes hoofdzakelijk bestaat uit incidentenbestrijding en minder uit preventie en… onderzoek, terwijl aan dat laatste meer behoefte is. Die constatering houdt een risico in. Ten tweede dat er steeds andere en nieuwe soorten infectieziekten bijkomen, die vervolgens weer andere en nieuwe eisen stellen aan…onderzoek. Als voorbeeld noem ik het bestrijden van een uitbraak van infecties die hun oorsprong hebben in dieren. Daarnaast houden de ‘ouderwetse’ infectieziekten de GGD professional ook behoorlijk bezig. En dat is reden drie: er zijn op dat gebied niet alleen taken bijgekomen, ze zijn ook nog eens veel complexer en uitgebreider geworden.
Niet voor niets wordt daardoor nog vaker een beroep gedaan op de uiteenlopende expertise van de diverse GGD-professionals. Keer op keer slagen infectieziekte-afdelingen van de GGD’en er toch in om met veel inspanningen hun werkzaamheden op het gebied van infectieziekten te verrichten, maar het gebiedt mij te zeggen – en dat heb ik al eerder gedaan – de rek raakt eruit.
Dat kun je als landelijke belangenorganisatie wel blijven roepen, maar dan riposteert de criticaster meteen. Voor de onderbouwing is dus onderzoek nodig. Daarmee zijn we eind vorig jaar gestart, waarin de centrale vraag is: in hoeverre zijn alle 25 GGD’en gegeven allerlei ontwikkelingen nog in staat om hun wettelijke taak van infectieziektebestrijder op een juiste wijze uit te voeren? Die vraag willen we beantwoord hebben. Dat antwoord laat niet lang meer op zich wachten.
Een ander aansluitend onderzoek waar ik wel uit kan putten is dat van Adviesbureau Andersson Elffers Felix (AEF): Borging van de publieke gezondheid en de positie van de GGD. Het rapport dateert van december 2013 en beveelt onder meer aan infectieziektebestrijding te benoemen als één van de pijlers van de GGD. En hoewel de onderzoekers erkennen dat die pijler stevig genoeg is, is enig stutwerk noodzakelijk. Als het gaat om de specialistische kennis, werd toen al geconcludeerd dat onvoldoende goed geschoolde mensen op dit onderwerp een risico vormen. Daarnaast dat de financiële opleidingscapaciteit om dit probleem te verhelpen vaak onbenut blijft, door alle andere prioriteiten en een tekort aan professionals. In het Stimuleringsprogramma Betrouwbare Publieke Gezondheid wordt aan dat laatste ook aandacht geschonken.
Ongeacht de uitkomst van welk onderzoek dan ook, houd ik de wijze woorden van Terentius, een Romeins dichter in het achterhoofd: “Niets zo moeilijk, of door onderzoek kan het tot klaarheid worden gebracht”.
